Veritabanı nedir?
Veritabanı elektronik olarak depolanan, sistematik bir veri koleksiyonudur. Kelimeler, sayılar, resimler, videolar ve dosyalar dahil olmak üzere her türlü veriyi içerebilir. Veri depolamak, almak ve düzenlemek için veritabanı yönetim sistemi (DBMS) adı verilen yazılımı kullanabilirsiniz. Bilgisayar sistemlerinde, veritabanı kelimesi herhangi bir DBMS’ye de başvurabilir, veritabanı sistemine, veya veritabanıyla ilişkili bir uygulamaya.
Veritabanı neden önemlidir?
Yüksek performanslı bir veritabanı, her kuruluş için büyük önem taşır. Veritabanları, şirketlerin iç operasyonlarını destekler, müşteriler ve tedarikçilerle etkileşimleri depolar. Ayrıca idari bilgileri ve mühendislik ya da ekonomik modeller gibi daha özel verileri de muhafaza ederler. Örnekler arasında dijital kütüphane sistemleri, seyahat rezervasyon sistemleri ve envanter sistemleri bulunur. Aşağıdakiler, veritabanlarının gerekli olmasının bazı nedenleridir.
Verimli ölçeklendirme
Veritabanı uygulamaları milyonlar, milyarlar ve çok daha fazlasına ölçeklendirerek büyük miktarda veriyi yönetebilir. Bu miktarlardaki dijital verileri veritabanı olmadan depolamak imkansızdır.
Veri bütünlüğü
Veritabanları genellikle veri tutarlılığını korumak için yerleşik kurallara ve koşullara sahiptir.
Veri güvenliği
Veritabanları, herhangi bir veriyle ilişkili gizlilik ve uygunluk gereksinimlerini destekler. Örneğin, veritabanı erişimi elde etmek için kullanıcıların oturum açması gerekir. Farklı kullanıcılar da salt okunur gibi farklı erişim seviyelerine sahip olabilir.
Veri analizi
Modern yazılım sistemleri, verileri analiz etmek için veritabanlarını kullanır. Bu sistemler trendleri ve modelleri belirleyebilir veya tahminlerde bulunabilir. Veri analizi, bir kuruluşun iş kararlarını güvenle almasına yardımcı olur.
Veritabanı türleri nelerdir?
Veritabanlarını kullanım örneğine, veri türüne ve veri depolama yöntemine göre sınıflandırabilirsiniz. Veritabanlarını sınıflandırma yollarına ilişkin üç örnek aşağıda verilmiştir:
- Belge metni, istatistik veya multimedya nesneleri gibi içeriklerine göre
- Muhasebe, film veya imalat gibi uygulama alanlarına göre
- Veritabanı yapısı veya arabirim türü gibi teknik yönlerine göre
Veritabanı modeli nedir?
Veritabanı modeli, bir veritabanının mantıksal yapısını gösterir. Verilerin nasıl saklanabileceği, düzenlenebileceği ve yönlendirilebileceğini belirleyen ilişkileri ve kuralları tanımlar. Her veritabanı uygulaması belirli bir veri modeli üzerine inşa edilmiştir. Her bir veritabanı modeli, temel uygulamanın benimsediği kapsamlı veri modelinin kurallarına ve kavramlarına göre tasarlanır.
Veritabanları nasıl gelişti?
En eski veritabanları, veri kayıtlarının sıralı şekilde depolandığı manyetik bantlardı. Veritabanları teknolojideki gelişmelerle evrilmeye devam etti. Şimdi kendi özel araştırma alanına sahip, karmaşık ve yüksek performanslı sistemler haline geldiler. Veri modellerinin nasıl geliştiğine bakalım.
Hiyerarşik veritabanı
Hiyerarşik veritabanları 1970'lerde popüler oldu. Veri kayıtlarını sıralı olarak depolamak yerine, onları ağaç yapısında muhafaza ederek iki dosya arasında bir ana-alt ilişkisi oluşturdular. Örneğin, bir mobilya perakende mağazası için veritabanı sistemi oluştururken ana kayıt olan yatak odasını yatak, komodin ve gardırop alt kayıtlarıyla birlikte tanımlayabilirsiniz. Yatak kaydının da tek kişilik yatak, çift kişilik yatak, kraliçe yatak ve bunun gibi daha fazla alt kaydı bulunabilir. Hiyerarşik veri modeli, ne yazık ki hayata geçirmek için fazla karmaşıktı ve önemli ölçüde veri yinelemesi olmadan birden çok ana-alt ilişkisini yönetemiyordu.
Ağ veritabanı
Daha önceki veritabanlarından bir diğeri olan ağ veri modeli, bir alt kaydın birden fazla ana kayda sahip olmasına ve tam tersine olanak tanıyordu. Mobilya mağazası örneğinde yatak odası ve çocuk odası olarak iki ana kaydınız varsa her ikisi için de gardırop alt kaydıyla bağlantı oluşturulabiliyordu.
İlişkisel veritabanı
1980'lerde ilişkisel veritabanı; üretkenliği, esnekliği ve daha hızlı donanımlarla uyumluluğu nedeniyle popüler bir kurumsal model olarak ortaya çıktı. İlişkisel veritabanları, kayıtları bağlantılı listeler yerine birkaç tablo olarak düzenledi.
İlişkisel veritabanı modelinde, kategori öznitelikleri sütun ve veri kayıtları satır olacak şekilde her kategorinin bir tablosu bulunur. Örneğin, mobilya perakende mağazasını bir tablo kümesi (Odalar ve Mobilya) olarak modelleyebilirsiniz. Tablolar, sütunlar (Oda numarası ve Mobilya adı) aracılığıyla bağlanır. Bu sütunların her ikisi, birincil anahtarlar olarak da adlandırılır.
| Oda numarası |
Oda adı |
| 1 |
Yatak odası |
| 2 |
Çocuk odası |
| Mobilya adı |
Renk |
| Yatak |
Kahverengi |
| Gardırop |
Beyaz |
| Komodin |
Siyah |
| Oda numarası |
Mobilya adı |
| 1 |
Yatak |
| 1 |
Gardırop |
| 2 |
Gardırop |
Nesne odaklı veritabanı
Nesne odaklı veritabanları, nesne odaklı programlamanın ortaya çıkmasına yanıt olarak 1990'larda gelişti. Programcılar ve tasarımcılar, veritabanlarındaki verileri nesneler olarak ele almaya başladılar. Örneğin, bir sandalyenin renk ve boyut gibi özniteliklerini bir sandalye veri nesnesiyle eşleyebilirsiniz. Bu nesne, gerçek dünyadaki sandalyenin nesne odaklı veritabanındaki sanal temsilidir.
NoSQL veritabanı
SQL, ilişkisel veritabanlarındaki verileri almak, bunlara erişmek ve bunları düzenlemek için kullanılan bir sorgu dilidir. NoSQL, tersini temsil eder. Veri modellemede tablo ilişkileri kullanmayan bir veritabanı mekanizmasıdır. NoSQL veritabanları, küme bilgi işlemi ve dağıtılmış veritabanı mimarilerinin ortaya çıktığı yirmi birinci yüzyılın başında oluşturuldu. Dağıtılmış mimariler, birden çok temel depolama cihazı üzerinde büyük bir veritabanı depolar. Bu düzenlemeye yatay ölçekleme denir. NoSQL'de kullanılan yazılım mekanizmaları yüksek hızlıdır, sabit tablo şemaları için gereklilik bulunmaz, yinelenen veya gruplandırılmış verileri saklama yeteneği ve yatay olarak ölçeklendirme yeteneği içerir.
Modern veritabanları nelerdir?
Günümüzde kullanılan veritabanları hem dikey hem de yatay olarak ölçeklenecek şekilde gelişti. Veri depoları yüksek miktarda veriyi bulutta depolayabilir, makine öğrenimi ve diğer veri analizleri için gelişmiş yazılım arabirimleri sağlayabilirler.
Bulut veritabanı
Bir bulut veritabanı genellikle bir bulut bilgi işlem platformunda çalışır. İki standart dağıtım modeli vardır: Kullanıcılar veritabanlarını bulutta bağımsız olarak çalıştırabilir veya bir bulut veritabanı sağlayıcısından erişim satın alabilir. Bulut veritabanları hem SQL hem de NoSQL veri modellerini izleyebilir.
Grafik veritabanı
Grafik veritabanları, farklı veri kayıtları arasındaki ilişkilere öncelik verdiğinden kullanışlıdır. İlişkileri depolamak ve bunlarda gezinmek için amaca yönelik olarak tasarlanmışlardır. Bir grafik veritabanı, düğümlerden ve uçlardan oluşur. Düğümler, veri nesnelerini depolar ve uçlar, nesneler arasındaki ilişkileri depolar. Bir ucun daima bir başlangıç düğümü, bitiş düğümü, türü ve yönü bulunur. Ana-alt ilişkilerini, eylemleri ve sahiplik kavramını açıklayabilir. Bir düğümün sahip olabileceği ilişkilerin sayısı ve türleri açısından bir sınır yoktur.
Bellek içi veritabanı
Çoğu veritabanı harici depolama cihazlarında depolanırken, bellek içi veritabanı bilgisayarın dahili belleğinde bulunur. Bununla birlikte, genellikle bilgisayar veri depolama alanı tarafından da yedeklenir. Bellek içi veritabanları, disk veritabanlarından daha hızlıdır. Telekomünikasyon ağ ekipmanı gibi yanıt süresinin kritik olduğu yerlerde sıklıkla kullanılırlar.
Veri deposu nedir?
Veri deposu, herhangi bir işletmenin sahip olduğu çok büyük veri havuzunu ifade eden geniş kapsamlı bir terimdir. Kuruluşlar; dosyalar, belgeler, videolar, müşteri verileri, uygulama verileri ve sistem verileri dahil her türlü veriyi üretir. Verileri analiz, uygulamalar ve veriye dayalı karar verme süreçleri için kullanmak üzere bunların tümünü işlemek ve depolamak amacıyla bir veri deposu kullanırlar.
Amazon Redshift; bulutta tam olarak yönetilen, petabayt ölçeğinde bir veri ambarı hizmetidir. Sadece birkaç yüz gigabayt veriyle başlayabilir ve bir petabayt veya daha fazlasına ölçekleyebilirsiniz.
Veritabanları ne için kullanılır?
Tüm sektörler çeşitli kullanım örnekleri için veritabanlarını kullanır. Aşağıda bazı örnekler verilmiştir:
Dolandırıcılık algılama
Grafik veritabanları, kimlik yönetimi ve dolandırıcılık algılama süreçlerine yardımcı olur. Makine öğrenimi algoritmaları, düzenleri bulur ve dolandırıcılık etkinliklerini otomatik olarak ve önceden tespit eder.
Belge yönetimi
NoSQL veritabanları, makaleler ve sözleşmeler gibi belgeleri depolar ve yönetir. Ayrıca kuruluşların belgeleri sorgulamasına ve dizine eklemesine olanak tanır.
Oyun ve eğlence
Birçok oyun ve eğlence şirketi, milyonlarca kullanıcı için eş zamanlı oturum açma erişimi gibi zengin medya deneyimleri sağlamak üzere veritabanlarını kapsamlı bir şekilde kullanır.
AWS Bulut Veritabanları size nasıl yardımcı olabilir?
AWS Bulut Veritabanları, herhangi bir kuruluş için amaca yönelik geniş bir veritabanı yelpazesi sunar. AWS veritabanları; sunucu tedariki, düzeltme eki uygulama, yapılandırma ve yedeklemeler gibi tüm veritabanı yönetim görevlerini destekler. AWS, veritabanlarınızı sürekli olarak izlerken ve ölçeklendirmeyi otomatikleştirirken siz de uygulama geliştirmeye odaklanabilirsiniz. Aşağıda AWS veritabanı hizmetlerine ilişkin bazı örnekler verilmiştir:
- Amazon İlişkisel Veritabanı Hizmeti (Amazon RDS), bulutta bir ilişkisel veritabanı kurmayı, çalıştırmayı ve ölçeklendirmeyi kolaylaştıran bir yönetilen hizmettir.
- Amazon Aurora, bulut için geliştirilmiş bir ilişkisel veritabanıdır. Tam olarak yönetilen bir hizmet olarak tedarik, düzeltme eki uygulama, yedekleme, kurtarma, hata tespiti ve onarım gibi zaman kaybettiren görevleri otomatik hale getirir.
- Amazon Neptune, saniyede 100.000'den fazla sorgu yürütebilen grafik odaklı bir veritabanıdır.
- Amazon Redshift; bulutta tam olarak yönetilen, petabayt ölçeğinde bir veri ambarı hizmetidir.
- Amazon ElastiCache; tam olarak yönetilen, ölçeklenebilir ve güvenli bir bellek içi NoSQL veritabanıdır. Mobil uygulamalar, oyun, e-ticaret ve sık erişilen verilerin bellekte saklanmasını gerektiren diğer uygulamalar için popüler bir seçimdir.
Bir veritabanını nasıl seçebileceğiniz hakkında bilgi edinin veya hemen ücretsiz bir AWS hesabı oluşturarak kullanmaya başlayın.
